طرحواره درمانی

طرحواره درمانى چیست؟

طرحواره ها، باورهاى عمیق ناخودآگاهى هستند که به هیجان ها و رفتارهاى ما شکل مى دهند و گاهى آن ها را به وجود مى آورند و در طول دوران رشد، از کودکى در اثر آموخته ها و همکارى ساختار ژنتیکى فرد، ایجاد مى شوند.

طرحواره ها باعث مى شوند ما نتیجه گیرى هاى خاصى از اتفاقات اطراف خودمان و احساسات درون خودمان داشته باشیم. این نتیجه گیرى ها باعث مى شود که ما احساسات مثبت و منفى زیادى را در خودمان احساس کنیم و سپس براى برطرف کردن این احساسات دست به رفتارهایى بزنیم که در نهایت براى ما مضر خواهند بود.

طرحواره به عنوان هسته اصلى باورهاى انسان، مدت زیادى است که مورد بررسى روانشناسان قرار گرفته اند.

نیازهاى اساسى کودک در طرحواره درمانى

یکى از مهم ترین عوامل در ایجاد طرحواره ها (یا تله هاى زندگى) برآورده نشدن نیازهاى عاطفى اصلى شما در دوران کودکى است.

این نیازها عبارتند از:

1. احساس امنیت و دلبستگى ایمن به دیگران

2. احساس هویت فردى و استقلال

3. آزادى در بیان احساسات و بیان خواسته هاى خود به دیگران

4. توانایى بازى کردن و فعالیت خودجوش

5. وجود محدودیت هاى سنى مناسب

طرحواره ها چگونه کار مى کنند؟

براى فردى که در یک یا چند مورد از تله هاى زندگى یا طرحواره هاى ناسازگار گرفتار شده است چه اتفاقى مى افتد؟ در روزهاى خوب و خوش زندگى، شاید هیچى.

اما یک نشانه کوچک براى برانگیختن تجربیات ناخوشایند اولیه کافى است. همان تجاربى که در ابتدا منجر به شکل گیرى تله ها شد. این طرحواره به یکباره مانند یک بمب ساعتى روشن مى شود و صاحبش را در طوفانى از افکار بدبینانه، احساسات دردناک و احساسات ناخوشایند بدنى فرو مى برد. شبیه به افکار و احساساتى که در گذشته تجربه کرده است.

 وقتى این اتفاق می افتد، می گوییم ذهنیت طرحو ار ه اى وجود دارد. برخى از ذهنیت هاى طرحواره اى باعث مى شود که احساس کنید کودکى آزرده، عصبانى یا نازپرورده هستید. در برخى از ذهنیت ها، شما مانند والدین سختگیر و بى انصافى هستید که زمانى داشته اید.

 برخى از ذهنیت ها نیز از شما فردى عاقل مى سازد و مى توانید از خودتان حمایت کنید.

ذهنیت هاى طرحواره چیست؟

ذهنیت در طرحواره درمانى، یک دیدگاه موقتى است که شامل وضعیت عاطفى فعلى شما و نحوه برخورد با آن است.

به عبارت دیگر، طرز تفکر شما ترکیبى از طرحواره هاى فعال و سبک هاى مقابله اى است. علائم مفید (سازگار) یا مضر (ناسازگار) هستند.

 ذهنیت هاى طرحواره به درمانگران اجازه مى دهد طرحواره ها را طبقه بندى کنند تا بتوانند آنها را به صورت شرایط ذهنى و نه به عنوان ویژگى هاى فردى تفسیر کنند.

ذهنیت هاى طرحواره را مى توان به چهار دسته تقسیم کرد:

1. ذهنیت هاى کودکانه که با احساسات و رفتارهاى کودکانه مشخص مى شود.

2. ذهنیت مقابله اى ناکارآمد در پیشگیرى از تنش هیجانى مفید است. اما در نهایت، آنها این طرحواره را تقویت مى کنند.

3. ذهنیت هاى والدینى ناکارآمد که شامل درونسازى، نداى منتقد، مطالبه گر و خشونت آمیز والدین است.

4. ذهنیت بزرگسال سالم خود را به شیوه اى سالم و موثر بیان مى کند. این ذهنیت به تنطیم سایر ذهنیت ها از طریق تعیین محدودیت ها مى پردازد.

خدمات درمانى (انتظارات درمانی) طرحواره درمانى کدام است؟

با رویکرد طرحواره درمانى در روانشناسى مى توان اینگونه نتیجه گیرى کرد که هدف اصلى به کارگیرى انواع تکنیک هاى درمانى به منظور حاکمیت ذهنیت بزرگسال سالم در فرد بیمار است. افرادى که درگیر ذهنیت هاى ناسازگار شد هاند، رفتار، احساس و تصمیم شان تابع این ذهنیت هاى ناسالم است. به همین دلیل دچار مشکلات بین فردى و درون فردى مى شوند.

هدف تکنیکهاى طرحواره درمانى چیست؟

هدف تکنیک هاى طرحواره درمانى این است که ذهنیت بزرگسال سالم بتواند عنان و اختیار را تا حدودى به دست بگیرد . ذهنیت بزرگسال سالم م ىتواند فرد را به سمت ارضاى 5 نیاز هیجانى اصلى رهنمون سازد.

1. دلبستگى ایمن با دیگران

2. خودمختارى، کفایت و هویت

3. آزاد در بیان نیازها و هیجان هاى سالم و مهم

4. تفریح و خودانگیختگى

5. پذیرش محدودیتهاى واقع بینانه