دفروکسامین
دفروکسامین Deferoxamine
دسفرال یا دفروکسامین دارویی است که برای کاهش آهن اضافی در بدن بیماران تالاسمیک به کار می‌رود. در بیماران تالاسمی تزریق‌های مکرر خون باعث تجمع آهن در بدن می‌شود. هدف از درمان با دسفرال رساندن میزان آهن بدن به حد تقریباً طبیعی است.
● میزان و زمان مصرف و نحوه تجویز دسفرال:
معمولاً درمان با دسفرال بعد از ۱۰ تا ۲۰ بار تزریق خون یا با رسیدن سطح فریتین سرم به ۱۰۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر شروع می‌شود.
تأخیر در رشد ممکن است به دلیل افزایش آهن یا مقادیر زیاد دسفرال ایجاد شود.
دسفرال به شکل زیر جلدی به میزان ۲۰ تا ۶۰میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و در طول ۸ تا ۱۲ساعت (معمولاً ۳ تا ۵ شب در هفته) تزریق می‌شود. ویتامین C دفع آهن از بدن را افزایش می‌دهد و معمولاً همراه دسفرال استفاده می‌شود.
▪ نکات مهم
- اگر در فرد تالاسمیک تجمع زیاد آهن (هموسیدروز شدید) روی داده باشد دسفرال به صورت وریدی به مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در طول ۲۴ ساعت تزریق می‌شود تا سطح فریتین به کمتر از ۲۰۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر برسد.
- اگر فریتین فرد مبتلا به تالاسمی بالای ۴۰۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر باشد باید در بیمارستان بستری شود و از دسفرال با دوز بالا استفاده شود.
- در صورتیکه میزان فریتین زیر ۱۰۰۰ (نانوگرم در میلی‌لیتر) باشد، خطر مسمومیت با دسفرال افزایش می‌یابد.
بنابراین مقدار مصرف دارو و نحوه تجویز دسفرال برحسب وضعیت فرد مبتلا به تالاسمی تعیین می‌شود. دوز دسفرال معمولاً بین ۲۰ تا ۶۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.
با تزریق منظم دسفرال کیفیت زندگی مبتلایان به تالاسمی بهبود می‌یابد.
● روشهای تزریق:
۱) تزریق زیر جلدی: با استفاده از یک پمپ قابل حمل و معمولاً طی ۸ تا ۱۲ ساعت صورت می‌گیرد.
نکته: تزریق زیر جلدی باید به آهستگی صورت گیرد.
۲) تزریق داخل وریدی: هنگام تزریق خون در عده‌ای از بیماران به کار می‌رود.
نکته: دارو را نبـایـد مـستقیما در کـیسه خـون وارد کـرد، ولـی مـی‌تـوان بـا استـفـاده از یـک سه‌راهـی از رگـی کـه خـون تـزریـق می‌شود، دارو را نیز تزریق کرد.دارو نباید به صورت ناگهانی داخل رگ تزریق شود، زیرا ممکن است باعث شوک (کاهش ناگهانی فشارخون) شود.
۳) تزریق مداوم داخل وریدی: هنگامی که نیاز به دفع فوری آهن باشد از این روش استفاده می‌شود. همچنین از این روش در بیمارانی که قادر به انجام تزریق به روش زیر جلدی نیستند و بیمارانی که مشکل قلبی به علت افزایش آهن دارند، استفاده می‌شود. در این روش باید دفع ادراری آهن ۲۴ساعته دقیقاً کنترل شود و مقدار دارو مطابق با آن تنظیم شود.
۴) تزریق عضلانی: تنها هنگام امکان‌پذیر نبودن تزریق زیرجلدی انجام می‌شود، زیرا تزریق زیرجلدی مؤثرتر است.
● تأثیر ویتامین C
بیماران تالاسمی که بار اضافی آهن دارند، معمولاً دچار کمبود ویتامین C هستند، زیرا احتمالاً آهن، ویتامین C را اکسید می‌کند. به طور کلی ۵۰ میلی‌گرم ویتامین C برای بچه‌های زیر ۱۰ سال و ۱۰۰ میلی‌گرم برای بزرگترها کافی است، زیرا مقادیر بیشتر ویتامین C تأثیری در دفع بیشتر آهن ندارد. می‌توان ویتامین C را بعد از یک ماه از شروع دسفرال درمانی برای بیمار تجویز کرد. ویتامین C به علاوه، میزان اتصال آهن با دسفرال را می‌افزاید.
▪ نکات مهم در مورد مصرف ویتامین C
ـ ویتامین C نباید توسط بیماران تالاسمی که نارسایی قلبی دارند، استفاده شود.
ـ در صورتی که بیمار، دسفرال را به طور منظم دریافت می‌کند، می‌توان ویتامین C را بعد از شروع به کار پمپ، تجویز کرد.
ـ درمان با ویتامین C یک ماه بعد از درمان منظم با دسفرال شروع می‌شود.
ـ مقدار روزانه ویتامین C نباید از ۲۰۰ میلی‌گرم بیشتر شود.
● نکات مهم درباره مصرف دسفرال
ـ دسفرال نباید بیش از مقدار توصیه شده تجویز شود.
ـ در حالت طبیعی، دسفرال؛ شفاف، بدون رنگ یا قدری مایل به زرد به نظر می‌رسد. فقط باید محلول شفاف تزریق شود و در صورتی که محلول کدر بود باید دور ریخته شود.
ـ در بیمارانی که به طور مزمن و به شدت دچار افزایش آهن هستند، مقادیر بالای ویتامین C (بیش از ۵۰۰ میلی‌گرم در روز) ممکن است باعث اختلال عملکرد قلب شود.
ـ معاینات تخصصی چشم و گوش باید قبل از شروع درمان با دسفرال انجام شود و سپس با فاصله‌های منظم (هر ۳ماه یکبار) تکرار شود.
ـ بچه‌هایی که دسفرال دریافت می‌کنند باید از نظر قد و وزن هر ۳ ماه یکبار کنترل شوند.
تذکر: در صورتی که فرد مبتلا به تالاسمی دچار سیاهی رفتن چشم‌ها و اختلالات عصبی یا اختلالات بینایی و شنوایی شود باید از رانندگی خودداری کند.
● در نگهداری دارو چه نکاتی را باید به خاطر داشت؟
- دارو را باید زیر ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری کرد.
- هر ویال (آمپول) فقط یکبار قابل استفاده است.
- بعد از افزودن حلال، دارو باید استفاده شود (بیش از ۳ ساعت نباید داروی ساخته شده را نگه داشت).
- دارو را باید از دسترس اطفال دور نگه داشت.