چگونه احیای قلبی و ریوی انجام دهیم؟

احیای قلبی ریوی (CardioPulmonary Resuscitation) CPR : شامل اقداماتی است که برای بازگرداندن اعمال حیاتی دو عضو مهم قلب و مغز در فردی که هوشیاری خود را از دست داده، انجام می‌شود و تلاش می‌شود تا گردش خون و تنفس به‌طور مصنوعی تا زمان برگشت جریان خون خودبخودی بیمار برقرار شود.^[۲]: S643 اگر فرد دارای پالس بوده ولی دچار قطع تنفس شده باید با تنفس مصنوعی دهان به دهان ادامه داد. اما از آنجا که چک کردن پالس بیمار، نیازمند مهارت است، توصیه شده که احیاگران غیرحرفه‌ای هرگاه با بیمار بیهوش و فاقد تنفس مواجه شدند احیای کامل (همراه با ماساژ قلبی) انجام دهند.^[۳]

در صورت انجام ندادن این اقدامات، فقدان اکسیژن سبب تخریب دائمی سلولهای مغز و درواقع مرگ مغزی در عرض زمان کمتر از ۶–۴ دقیقه (زمان طلایی) می‌شود بنابراین واژهٔ احیای قلبی ریوی (CPR) در سال ۱۹۸۸ به احیای قلبی، ریوی و مغزی (CPCR: CardioPulmonary Cerebral Resuscitation) تغییر نام داد. نکته مهمی که غالباً اشتباه تفسیر می‌شود پیرامون زمان طلایی است که در واقع از ثانیه صفر ایست قلبی تا نهایتاً دقیقه چهارم و بلکه ششم از زمان وقوع ایست قلبی است. بدین معنا که به محض مشاهده بیمار نیازمند احیا، بایستی بی درنگ احیا را شروع کنید.
ایست قلبی-تنفسی بی‌گمان یکی از خطیرترین وضعیتهایی است که نیاز به اقدام فوری جهت حفظ حیات و پیشگیری از ضایعات جبران ناپذیر اندامهای حیاتی بدن دارد. این اقدامات بر اساس پروتکل‌های خاصی صورت می‌گیرد و لازمه اجرای آن کسب دانش و مهارت فرد احیاگر می‌باشد. در حال حاضر فقط ۱۰٪ موارد احیای داخل یا خارج از بیمارستان موجب بقای طولانی مدت بیماران می‌شود.

• چک کردن علایم حیاتی

ابتدا صحنه را بررسی کنید که خطر جدی وجود نداشته باشد و در مواجهه با کسی که هوشیار نیست، اطمینان حاصل کنید که خود را در معرض خطر قرار نمی‌دهید. ببینید آیا آتش وجود دارد، آیا فردی از جاده عبور نمی‌کند؟ هر کاری که لازم است انجام دهید تا شما و شخص دیگر به سمت ایمنی سوق پیدا کنید. اگر چیزی وجود دارد که می‌تواند شما یا قربانی را به خطر بیندازد، هر کاری که لازم است برای مقابله با آن انجام دهید، مثلا پنجره را باز کنید، اجاق را خاموش کنید یا در صورت امکان آتش را خاموش کنید. اگر کاری نتوانستید برای مقابله با خطر انجام دهید بهترین راه جابجایی قربانی قراردادن یک پتو یا پالتو زیر فرد قربانی و کشیدن آن است.

• هوشیاری مصدوم را چک کنید

به آرامی روی شانه مصدوم ضربه بزنید و با صدای بلند و واضح، حالش را بپرسید. اگر با گفتن چیزی شبیه به بله، پاسخ داد نیازی به CPR نیست. در عوض، کمک‌های اولیه و اقدامات لازم را انجام دهید و بررسی کنید که آیا لازم است با اورژانس تماس بگیرید یا خیر. اگر مصدوم پاسخ نمی‌دهد سینه‌ها یا گوشش را ماساژ دهید.

• درخواست کمک کنید 

هرچه تعداد افرادی که برای کمک می‌آیند بیشتر باشد، بهتر است. با این حال اگر کسی نبود خودتان به تنهایی نیز می‌توانید این کار را انجام دهید. شخصی را برای تماس با اورژانس بفرستید. اگر هم تنها هستید قبل از هر کاری با اورژانس تماس بگیرید. با اورژانس که تماس می‌گیرید، موقعیت خود را به او اعلام کنید و بگویید که میخواهید CPR را انجام دهید. اگر تنها بودید تلفن همراه خود را در حالت اسپیکر قرار دهید تا دستان‌تان برای فشرده‌سازی آزاد باشد. اگر فرد دیگری همراه‌تان است CPR دو نفره را انجام دهید وخدمات اورژانس را روی بلندگو نگه دارید.

• تنفس را کنترل کنید 

تنفس مصدوم را بررسی کنید و مطمئن شوید که راه تنفس مسدود نشده باشد. اگر دهان مصدوم بسته است سرش را به سمت عقب خم کنید تا باز شود. هر مانعی را که در راه تنفس مصدوم وجود دارد، باز کنید، ولی هیچ وقت انگشتان‌تان را خیلی به داخل فشار ندهید. گوش خود را نزدیک بینی و دهان مصدوم ببرید و به تنفس او گوش دهید. بالا و پایین رفتن قفسه سینه مصدوم را کنترل کنید. اگر مصدوم در حال سرفه یا تنفس طبیعی است نیازی به CPR نیست.

• انجام CPR 

مصدوم را به پشت برگردانید مطمئن شوید که مصدوم کاملاً صاف دراز کشیده باشد. این کار برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی هنگام ماساژ قلبی مصدوم است. با استفاده از کف دست چانه را فشار دهید تا سر به سمت عقب کج شود.

• نحوه قرار گیری دست‌ها برای ماساژ قلبی

پاشنه دست را بر روی قفسه سینه قربانی قرار دهید، ۲ انگشت خود را بالای محل به هم رسیدن دنده‌های پایینی، یعنی دقیقاً بین موقعیت طبیعی نوک سینه‌ها قرار دهید. دست دیگر خود را بالای دست دیگرتان بگذارید به طوری که کف دست به سمت پایین باشد، انگشتان‌تان را بین انگشتان دست زیرین قرار دهید. در حالی که دست‌تان روی قفسه سینه مصدوم است بدن‌تان به صورت کاملاً صاف بالای بدن بیمار باشد به طوری که بازوهای‌تان صاف و تا حدی سفت باشد.

• ۳۰ بار ماساژ قلبی انجام دهید 

برای ماساژ قلبی، هر دو دست را به طور مستقیم برروی استخوان سینه فشار دهید و به ضربان قلب کمک کنید. ماساژ قلبی برای اصلاح ریتم‌های غیرطبیعی قلبی بسیار مهم است (ریتم‌های غیرطبیعی مثل فیبریلاسیون بطنی و تند تپشی که در آن قلب به جای تپییدن به سرعت می‌لرزد). باید حدود ۵ سانتیمتر به سمت پایین فشار دهید. ماساژ قلب را با یک ریتم نسبتاً سریع انجام دهید.

• ۲ بار تنفس مصنوعی انجام دهید

اگر آموزش CPR دیده‌اید و کاملاً با اعتماد به نفس هستید، پس از ۳۰ بار ماساژ قلبی، ۲ بار تنفس مصنوعی را انجام دهید. سر مصدوم را کج کنید و چانه را بلند کنید. سوراخ بینی مصدوم را ببندید و تنفس دهان به دهان یک ثانیه‌ای انجام دهید.
به آرامی نفس بکشید، با این کار اطمینان می‌یابید که هوا وارد ریه‌ها می‌شود. اگر هوا وارد شود، خواهید دید که سینه مصدوم به آرامی بالا و پایین می‌رود، در این حالت تنفس دهان به دهان دوم را انجام دهید. اگر هوا وارد نشد موقعیت سر را تغییر دهید و دوباره امتحان کنید.

• تا رسیدن کمک، فرآیند را ادامه دهید

سعی کنید وقفه بین ماساژ قلبی را به حداقل برسانید. سعی کنید این زمان به کمتر از ۱۰ ثانیه برسد. از باز بودن راه تنفس اطمینان حاصل کنید. دست‌تان را روی پیشانی مصدوم و دو انگشت‌تان را روی چانه وی بگذارید و سر را به عقب کج کنید تا راه تنفس وی باز شود. اگر به آسیب گردن شک دارید، به جای بلند کردن چانه، فک را به جلو بکشید. اگر نتوانستید راه تنفس را باز کنید، با احتیاط سر را کج کنید و با دقت چانه را بالا ببرید. اگر علایمی از حیات وجود ندارد یک سد تنفس بر روی دهان مصدوم قرار دهید.

• چرخه ۳۰ بار ماساژ قلبی و ۲ بار تنفس دهان به دهان را تکرار کنید

اگر می‌خواهید تنفس مصدوم باز گردد چرخه ۳۰ بار ماساژ قلبی و ۲ بار تنفس دهان به دهان را انجام دهید و تکرار کنید. CPR را تا وقتی که نیرو‌های امداد برسند ادامه دهید. قبل از زمان گذاشتن برای کنترل کردن نبض و بالا و پایین آمدن سینه، CPR را به مدت ۲ دقیقه (۵ بار چرخه ماساژ قلبی و تنفس دهان به دهان) انجام دهید.

• قرار دادن بیمار در حالت بازتوانی

مصدوم را به بغل برگردانید بعد از تثبیت وضعیت مصدوم و شروع به نفس کشیدن، وی را به حالت اولیه برگردانید. مفصل یکی از زانو‌ها را خم و بلند کنید و روی پای دیگر که صاف است قرار دهید و دست مخالف با زانوی خم شده مصدوم را نیز خم کنید. سپس دست آزاد را روی شانه مخالف قرار دهید و مصدوم را به سمتی که پا‌ها کاملاً صاف است، بچرخانید. در چنین حالتی ساق خم‌شده به سمت بالا قرار دارد و به جلوگیری از چرخش بدن بر روی شکم کمک می‌کند.

• از حالت بازتوانی استفاده کنید تا بیمار بتواند راحت‌تر نفس بکشد

این موقعیت از جمع شدن بزاق در قسمت پشت دهان یا گلو جلوگیری می‌کند و همچنین به زبان کمک می‌کند تا بدون افتادن راحت در دهان قرار بگیرد و راه تنفس را انسداد نکند.
در صورت وجود خطر استفراغ، این موقعیت برای حالتی که فرد دچار غرق‌شدگی شده باشد، بسیار با اهمیت است.
البته شهروندان در زمان احیا تا حد ممکن از تنفس دهان به دهان برای افرادی که نمی‌شناسند پرهیز کنند
زیر که از بیماری افراد ناشناس ما آگاهی نداریم و امکان دارد فرد ناشناس بیماری خاصی داشته باشد که به فرد احیا کننده انتقال دهد.