آموزش سلامت
تعاریف و اهداف آموزش سلامت
آموزش سلامت در ساده ترین تعریف یعنی «آموزشی که منجر به ارتقای رفتار بهداشتی فرد شود «
نکته مهم در این تعریف، تغییر رفتار است، نه افزایش اطلاعات؛ و اگر چه آموزش سلامت اکثراً با ارائه اطلاعات بهداشتی آغاز می شود، اما موفقیت آن زمانی است که بتواند رفتاری مناسب با سلامت فرد و جامعه را جایگزین رفتار غلط غیر بهداشتی کند.
بنابراین، جنبه «رفتار» در آموزش سلامت اهمیت بالایی دارد و بدون تامین رفتار بهداشتی مناسب، آموزش سلامت کامل نخواهد شد.
بر اساس رویکرد جدید آموزش سلامت، هر جامعه دارای عقل جمعی است و مردم در تشخیص و حل مشکلات شان توانایی و تفکر و اقدام سازنده دارند و آموزش سلامت باید به جای مداخله، تاکید خود را بر درگیر کردن جامعه در حل مشکلات بهداشتی خویش متمرکز کند.
-آموزش سلامت یکی از اجزای ارتقای سلامت و یکی از بهترین ابزارهای لازم برای سلامتی جامعه به حساب می آید .آموزش سلامت دعوتی است عام برای بالا بردن کیفیتها و استانداردهای زندگی و مشارکت مردم در فعالیتهای بهداشتی به طوریکه مردم نیازهای واقعی و اساسی خود را بشناسند و از ورای دیوار بلند ناآگاهیها و باورهای نادرست به دشت دانش و آگاهی برسند و برای بهبود و اصلاح زندگی خویش تلاش کرده و به زندگی خود رنگی تازه بخشند.
- آموزش سلامت هرچند وظیفه ای ایست برای تمام مراقبین سلامت، اما خود علمی است که ریشه در مجموعه ای از علوم تربیتی ، رفتاری، روان شناسی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی ، ارتباطات ، اطلاعات پزشکی و بهداشتی داشته و متناسب با توسعه این علوم و گذر دوران توسعه می یابد.
-آموزش سلامت در رویکرد جدید مراقبت بهداشتی اولیه شامل هر فعالیتی می‌شود که با هدف افزایش دانش بهداشتی صورت می‌گیرد. هدف آموزش سلامت، ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری از طریق آموزش و تعلیم است. ممکن است که آموزش متوجه دانش، نگرش و رفتار افراد و یا متوجه افزایش آگاهی درباره نیاز به یک سیاست همگانی سالم و اقدامات سیاسی حمایتی باشد
ارتقای سلامت جامعه شامل سه عامل آموزش سلامت، حفاظت از سلامت و پیشگیری از بیماری است و بدون برنامه ریزی متعادل برای این سه عامل، نمی توان به ارتقای سلامت مردم امیدوار بود.
در دیدگاه سنتی، آموزش سلامت عاملی است که رفتارهای مخاطره آمیز افراد را تغییر می دهد. در این تعریف، آموزش سلامت بیشتر به پیشگیری توجه دارد.
اما در دیدگاههای جدید، آموزش سلامت کانون اصلی جنبش های نوین سلامت عمومی است. در این دیدگاهها، تاثیر محیط (اجتماعی، اقتصادی، انسانی) بر سلامت مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این دیدگاهها، آموزش سلامت دو کارکرد عمده دارد:
اول: افزایش آگاهی های عمومی در مورد تاثیر محیط بر سلامت یا عدم سلامت و نیز نابرابری در توزیع منابع سلامت
دوم: توانمند ساختن افراد به تصمیم گیری در مورد سلامت خود، خانواده و جامعه از طریق افزایش سطح دانش و مهارتهای آنان
سازمان بهداشت جهانی (who) اهداف و تعاریف زیر را برای آموزش سلامت بیان کرده است:
- ترغیب مردم برای شرکت فعالانه در اقدامات بهداشتی به طور انفرادی و دسته جمعی به منظور حفظ سلامت فرد
- تجهیز افراد به دانشها و مهارت های لازم و نفوذ در گرایشهای آنان به نحوی که بتوانند مسایل بهداشتی خویش را حل نمایند.
- فراهم آوردن شرایط لازم جهت رشد خدمات بهداشتی
- آماده کردن و تشویق مردم برای قبول و نگاه داری عادات بهداشتی
- آگاه کردن مردم درباره خدمات طبی و بهداشتی کشور
- کمک به مردم در راه نایل شدن به سلامت توسط اقدامات و فعالیت های خود آنان به نحوی که بتوانند آمادگی قبول مسئولیت تندرستی خود و اجتماعی که در آن زندگی می کنند را داشته باشند.